Een ongezonde mond heeft impact op het hele lichaam

In 2035 is meer dan 1 op de 4 Nederlanders 65 jaar of ouder. Toch beseffen maar weinig mensen hoe ernstig de gevolgen van slechte mondzorg bij ouderen zijn. Want u praat, eet, lacht en zoent niet alleen met uw mond. Uw mond vertelt ook hoe het met uw gezondheid is gesteld. Helaas raakt mondzorg bij ouderen makkelijk op de achtergrond. Waardoor ongemerkt serieuze klachten ontstaan. Naast pijn, kauw- en slikproblemen kan een slechte mondgezondheid leiden tot longontsteking. Ook is er een relatie met hart- en vaatziekten, reuma, slecht instelbare bloedsuikerspiegels bij diabetes en er wordt momenteel onderzoek gedaan wat het effect van een ongezonde mond heeft op ziekten van de hersenen. Het devies: goede mondverzorging en tenminste eenmaal per jaar op controle bij de tandarts.

Veel ouderen lijken een goede gezondheid te hebben, maar uit onderzoek blijkt dat mensen boven de 65 en met name de 75- plussers in meerderheid (meer dan 65%) meerdere aandoeningen hebben. “Er zijn diverse relaties tussen mondproblemen en ziektes (hartfalen, diabetes, reumatische artritis en CVA)”, vertelt Arie Hoeksema, tandarts en gespecialiseerd in de tandheelkundige zorg aan kwetsbare ouderen. “Voor ouderen met een gecompliceerde gezondheid is het van groot belang dat de rest van het lichaam in goede conditie is. Neem bijvoorbeeld iemand die last heeft van chronisch hartfalen gecombineerd met diabetes en een matige nierfunctie. Een ongezonde mond beïnvloedt in zo’n geval niet één ziekte, maar heeft impact op het gehele lichaam. De tandarts kan bijdragen aan een betere mondgezondheid en daarmee aan een betere kwaliteit van leven.”
De weg naar de tandarts Voor een gezonde mond is het nodig dat ouderen beschikken over enige zelfzorg. “Door verminderde motoriek en soms ook gebrek aan kennis neemt de zelfzorg makkelijk af”, aldus Hoeksema. “Dat komt ook naar voren uit recente onderzoeken. Door minder zelfredzaamheid kunnen de reguliere tandartsbezoeken in het geding komen. Soms door een bewuste keuze van de oudere zelf, maar veel vaker door beperkingen in mobiliteit en omdat andere gezondheidsproblemen urgenter zijn. Wanneer de regelmaat eenmaal is verstoord, is de weg terug naar de tandarts vaak lastig. Soms is het ook een gevolg van intensieve mantelzorg. Zoals bij de zieke oudere die thuis verzorging krijgt van een even oude, gezondere partner en beiden weinig prioriteit geven aan de mondzorg. Op zich begrijpelijk, maar zeer ongunstig voor beide ouderen. Dat geldt zowel voor degenen met eigen tanden en kiezen, als met een kunst- of klikgebit. Voor deze laatsten is de zorg van de tandarts essentieel omdat de kaak door ouderdom kan slinken waardoor het kunstgebit niet meer goed past en pijn gaat doen.”

Ongezonde mond in verpleeghuis ontstaat vaak thuis

Hoeksema: “Uit recent onderzoek komt naar voren dat met name bij binnenkomst in verpleeghuizen de mondgezondheid van ouderen matig tot slecht is (80%). Deze achterstand ontstaat waarschijnlijk in de jaren voorafgaand aan de verpleeghuisopname; door een afnemende gezondheid en als gevolg van het niet meer naar de tandarts gaan. Thuiswonende ouderen (>75 jaar) – ook met een kunstgebit – blijken ook veel gebitsproblemen te hebben. Zij hebben vaak al in geen jaren meer een tandarts of tandprotheticus bezocht.”

Waarom die drempel richting tandarts?

“De redenen om op latere leeftijd niet meer naar de tandarts te gaan zijn divers. Behalve angst kan ook de partner weg zijn gevallen met wie iemand altijd samen naar de tandarts ging. Veranderingen in de leefomgeving, zoals een rolstoel, kunnen vervoer tot een probleem maken. Zelfs een klein ongemak of een tijdelijke aandoening kan er al voor zorgen dat het tandartsbezoek er opeens niet meer van komt. Soms spelen ook de kosten van een tandheelkundige behandeling een rol. Maar uit de praktijk blijkt: als je eenmaal de tandarts gaat mijden, wordt de drempel steeds hoger om wel weer te gaan.”

Het mag duidelijk zijn: goede mondzorg is een investering in de algehele gezondheid. Wie een gezonde mond heeft kan beter eten, ziet er verzorgder uit, heeft minder last van een onfrisse adem en meer kwaliteit van leven. Tandartsen kunnen u met voorlichting en professionele mondzorg helpen om een gezonde mond te houden. Dus blijf tenminste één keer per jaar op controle komen. Want hoe gezonder de mond, hoe beter het leven!

Houd de oudere mond gezond, Tips van de tandarts

Uw tanden en kiezen gaan een leven lang mee als u ze goed verzorgt en regelmatig voor controle naar de tandarts gaat. Ongeacht uw leeftijd kunt u zorgen voor gezond tandvlees en een gezond gebit door twee keer per dag met een fluoridetandpasta te poetsen en elke dag tussen de tanden en kiezen te reinigen met stokers of ragers. Daarnaast is het raadzaam om tenminste eenmaal per jaar voor controle en eventueel een gebitsreiniging naar de tandarts te gaan.

Afgebroken tanden en kiezen geven bij ouderen niet altijd pijn of klachten. Maar ze kunnen een bron van infectie zijn voor de mond en het lichaam. Ook niet behandelde wortelresten kunnen zonder klachten chronisch ontstoken zijn.
TiP De tandarts kan u informeren of dat in uw geval wel of geen probleem is. Het negeren van deze mogelijke problemen kan nadelig zijn voor uw algehele gezondheid en uw lichaam onnodig belasten. Ga naar de tandarts als een tand of kies afbreekt.

Door (meervoudig) medicijngebruik en bepaalde ziekten vermindert doorgaans de hoeveelheid speeksel. Een droge mond kan leiden tot een schimmelinfectie en aantasting van het gebit. Ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten, reuma, parkinson, alzheimer of kanker kunnen ook van invloed zijn op de gezondheid van uw mond.
TiP Stel uw tandarts op de hoogte van eventuele aandoeningen of ziekten, zodat er rekening gehouden kan worden met uw specifieke situatie. Neem altijd een actuele medicatielijst mee naar de (half)jaarlijkse controle.

Kunstgebitten maken veel ouderen het leven gemakkelijker, maar vereisen wel speciale verzorging. Volg de aanwijzingen van de tandarts nauwkeurig op en raadpleeg de tandarts zodra zich problemen (zoals blaren of drukplekken) voordoen.
TiP Als u gedurende lange tijd een kunstgebit draagt, is een jaarlijkse controle aan te raden.

Een kwart van alle 70-plussers heeft last van een onfrisse adem, vaak veroorzaakt door bacteriën in de mond. Dit kan storend zijn in relaties.

Tandvlees- en slijmvliesaandoeningen (zoals ontstoken tandvlees en slijmvliesinfecties) kunnen bij mensen van alle leeftijden voorkomen. Verschillende factoren zijn van invloed op het risico of de ernst van deze aandoeningen, waaronder: slechte voeding, slechte mondhygiëne, diverse ziekten maar ook omgevingsfactoren zoals stress en roken en bepaalde geneesmiddelen.
TiP Beperk het aantal eetmomenten tot maximaal 7 per dag en wees matig met zoete en zure producten. Poets daarnaast twee keer per dag goed het (kunst)gebit en de mond (inclusief de tong) en spoelen met mild mond-
water om een onaangename mondgeur te voorkomen. Meer informatie staat op www.allesoverhetgebit.nl.

Bij ouderen met een slechte mondhygiëne, bijvoorbeeld in een kwetsbare periode van ziekte, kan een longontsteking vanuit de ongezonde mond ontstaan. Veelal veroorzaakt door een beperkte slikfunctie in combinatie met een droge mond. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen met risico op overlijden.
TiP Voorkom dat slechte mondgezondheid leidt tot fatale longontsteking. Zorg voor dagelijkse mondverzorging en blijf op controle komen.