Huidaandoening psoriasis treft jong en oud
Psoriasis is een niet-besmettelijke huidaandoening die gekenmerkt wordt door rode plekken, vaak bedekt met witte schilfers. De aandoening kan op elke leeftijd ontstaan, maar openbaart zich vooral in twee leeftijdscategorieën: 20-30 jaar en 50-60 jaar. Wat houdt de ziekte precies in en wat is eraan te doen?
Psoriasis is chronisch. Dat betekent dat er geen definitieve genezing mogelijk is. Gelukkig is de ziekte meestal wel goed te behandelen. Als een dermatoloog (huid-arts) een behandeling voorschrijft, kan hij kiezen uit drie soorten therapieën: lokale therapie (zalven, crèmes en andere smeersels voor op de huid), lichttherapie en systemische therapie (medicijnen die moeten worden geslikt of die per infuus of injectie worden toegediend). Op basis van de ernst van de aandoening en het type psoriasis (zie kader) kiest de behandelend arts de meest geschikte therapie, uiteraard in overleg met de patiënt.
Ontstaan van psoriasis
Circa 2% van de Nederlandse bevolking heeft psoriasis, zowel mannen als vrou-wen. En hoewel de aandoening zich op alle leeftijden kan openbaren, zijn er twee piekmomenten: tussen de twintig en dertig jaar, en tussen de vijftig en zestig jaar.
Psoriasis is een zogeheten multifactoriële erfelijke aandoening. Om het te kunnen krijgen, moet het allereerst in de genen, in het erfelijk materiaal, aanwezig zijn. Daarnaast zijn er bepaalde omgevingsfactoren voor nodig om de aandoening uit te lokken, bijvoorbeeld stress of bepaalde medicijnen. Verder is de kans om psoriasis te krijgen afhankelijk van het aantal directe familieleden met de aandoening.
Hoe psoriasis precies ontstaat, is nog altijd niet bekend. Wel is uit onderzoek gebleken dat er sprake is van een overactief immuunsysteem. Om nog onbekende redenen dringen witte bloedcellen in de huid en veroorzaken daar een ontstekingsreactie. Daarbij wordt ook het normale proces van de huidvernieuwing verstoord: bij psoriasis groeien de hoorncellen zeven keer zo snel als normaal. Als gevolg daarvan is bij mensen met psoriasis de opperhuid, op de plaatsen van de huidafwijkingen, veel dikker: er worden veel meer hoorncellen aangemaakt dan in de gezonde huid. Bovendien rijpen deze hoorncellen niet goed uit. Ze schuiven te snel op naar de oppervlakte. Als deze onrijpe cellen de hoornlaag bereiken, zien ze eruit als witte schilfers die op de huid plakken. Door de ontstekingen, versnelde cel-deling en onvoldoende uitrijping van de hoorncellen wordt de huid dik, rood en schilferig. Veel mensen met psoriasis hebben ook last van jeuk. Daarnaast komen vermoeidheid en pijn regelmatig voor.
Kwaliteit van leven
Naast lichamelijke klachten kan psoriasis ook psychische klachten veroorzaken. Zo zijn er mensen die zich schamen voor hun huidaandoening of er somber van worden. Ook kan psoriasis problemen geven in contacten met anderen. Het ontstaan van deze klachten is onder meer afhankelijk van de ernst en zichtbaarheid van de psoriasis.
Al deze klachten zorgen ervoor dat de kwaliteit van leven van mensen met psoriasis minder is dan van mensen die de ziekte niet hebben. Kwaliteit van leven is een verzamelnaam voor alle lichamelijke, psychische en sociale gevolgen van iemands aandoening voor het dagelijks leven. Soms is er behoefte aan meer begeleiding en zorg dan de huidarts kan bieden, bijvoorbeeld die van een psycholoog of maatschappelijk werker.
Verschillende vormen
Psoriasis kent verschillende vormen. De meest voorkomende is psoriasis vulgaris oftewel ‘gewone’ psoriasis. Kenmerkend zijn de duidelijk begrensde rode plekken, vaak bedekt met witte schilfers. De plekken komen vooral voor op de strekzijden van de ellebogen en knieën, en op de hoofdhuid. Voor psoriasis op het behaarde hoofd bestaat ook een aparte naam: psoriasis capitis.
Wanneer de rode plekken zich in de huidplooien bevinden, spreken we van psoriasis inversa oftewel omgekeerde psoriasis. Hierbij ontbreken vaak de schilfers.
Bij sommige mensen zijn de psoriasisplekken groot, terwijl anderen talrijke, druppelgrote plekjes over het hele lichaam hebben: psoriasis guttata. Een vorm die weinig voorkomt, is pustuleuze psoriasis. Hierbij kunnen met vocht gevulde blaasjes (pustels) voorkomen op het hele lichaam, maar meestal beperken ze zich tot de handpalmen en voetzolen.
Circa de helft van de mensen met psoriasis krijgt tevens nagelpsoriasis, ook wel aangeduid met psoriasis unguium. Nagelpsoriasis kan voorkomen op één nagel maar ook op alle nagels van de handen en voeten. Vaak zitten er putjes in de nagelplaat en zijn er bruine verkleuringen te zien. Soms laat de nagel zelfs los.
Ongeveer een kwart van de mensen met psoriasis krijgt ook reumatische klachten. Deze vorm heet artritis psoriatica (artritis betekent gewrichtsontsteking). Meestal gaat het om de kleine gewrichten van handen en voeten. Maar ook grote gewrichten, zoals in een knie of elleboog, kunnen ontstoken raken. Over het algemeen ontstaan de huid- en gewrichtsklachten niet gelijktijdig.
Psoriasispatiënten Nederland
Psoriasispatiënten Nederland (PN) behartigt de belangen van mensen met psoriasis. Zo verstrekt zij uitgebreide en actuele informatie over de huidaandoening, onder andere via het tweemaandelijks magazine Psoriasis, brochures en bijeenkomsten. Wie goed geïnformeerd is, kan samen met zijn arts bepalen welke behandeling het meest geschikt is. Ook speelt PN een actieve rol in het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek, vanuit de wens dat er op termijn voor iedereen een effectieve behandeling voorhanden is. Verder probeert de vereniging meer aandacht te vragen voor psoriasis, bij het algemene publiek maar ook bij de beleidsmakers in Den Haag.
Het landelijke secretariaat van de PN is gevestigd in Rijswijk, telefoonnummer 070-3836443 (ma-woe-do van 9.30 tot 13.00 uur), e-mail secretariaat@psoriasispatientennederland.nl. Hebt u vragen over psoriasis, dan kunt u de Psoriasis-Infolijn bellen: 070-3838003.
Meer informatie over psoriasis en de PN vindt u op www.psoriasispatientennederland.nl.
