De kwetsbare droge huid

Auteur: Femke Homan, dermatoloog in opleiding, UMC Groningen

Heeft u wel eens last van jeuk? Is de jeuk dagelijks aanwezig en beïnvloedt het uw dagelijks leven?

Jeuk is een veel voorkomende klacht bij ouderen en leidt niet zelden tot slaapgebrek, stress en een verminderde kwaliteit van leven. In de huisartsenpraktijk wordt het voorkomen van jeuk bij ouderen > 75 jaar geschat op 8%. In verpleeghuizen loopt dit percentage op tot 50%.

Maar wat zijn oorzaken van jeuk?

Met stip op nummer 1 staat de droge huid (seniele pruritus). Dit is een natuurlijk verschijnsel en wordt veroorzaakt door huidveroudering: de opperhuid wordt dunner en het aantal talgklieren neemt af. De huid verliest zijn natuurlijke beschermlaag en de kwetsbare – oudere huid – staat bloot aan omgevingsfactoren. Water is de grootste boosdoener – en in combinatie met het gebruik van zeep – heeft de natuurlijke, olie-achtige beschermlaag van de huid het zwaar te verduren.

Is de huid ook rood? Ziet u blaasjes, schilfers of heeft u kloven? Dit kan passen bij eczeem – een chronische ontstekingsziekte van de huid die samengaat met jeuk. Sinds de jaren ’30 is het aantal mensen met eczeem fors gestegen door onder andere verstedelijking, luchtverontreiniging en toegenomen hygiëne. Eczeem heet dan ook wel een ‘welvaartsziekte’. Door vergrijzing, huidveroudering en veroudering van het immuunsysteem ontstaat eczeem steeds vaker pas op oudere leeftijd (>60 jaar). Constitutioneel eczeem komt voor bij 2 tot 3% van de ouderen en kenmerkt zich met roodheid in gelaat, hals en romp. Deze vorm van eczeem komt vaak voor samen met astma en hooikoorts.

Een deel van de mensen met constitutioneel eczeem heeft een verminderde hoeveelheid filaggrine – een eiwit met als belangrijkste functie het vasthouden van water in de hoornlaag. Door dit vocht-verlies is de huid minder goed beschermd tegen invloeden van buitenaf en reageert de huid extreem op prikkels zoals zweet, wol, huisstofmijt en huidbacteriën. Contactallergieën komen daarnaast vaker voor – reacties op bestanddelen in bijvoorbeeld zeep, schoonmaakproducten of parfum.

De basis van een goede behandeling is een neutrale crème of zalf om de huidbarrière te versterken. Binnen 6 tot 8 weken zou de jeuk moeten afnemen en de conditie van de huid moeten verbeteren.

Werkt dit onvoldoende?

Uw huisarts of dermatoloog kan een corticosteroïd zalf voorschrijven, beter bekend als ‘hormoon-zalf’. Deze zalf werkt ontstekingsremmend en geeft verlichting van de jeuk. Biedt dit ook geen soelaas, dan kiest de dermatoloog soms voor UV-lichttherapie of medicijnen.

Tips

– Gebruik dagelijks een vocht inbrengende crème of zalf (bijvoorbeeld koelzalf, u kunt dit gekoeld bewaren);
– Douche zonder zeep, gebruik in plaats daarvan een doucheolie;
– Douche kort en met lauw water (+/- 32 graden) en vet uw huid daarna gelijk in met een vette crème of zalf;
– Draag katoenen kleding in plaats van synthetische kleding;
– De centrale verwarming zorgt voor een lage luchtvochtigheid en uitdroging van de huid;
– Waterontharder kan bijdragen aan een minder droge huid.

Kortom: heeft u een jeukende, droge huid? Begin met een neutrale basiszalf en neem bij onvol-doende effect contact op met uw huisarts. Kijk voor meer informatie: Folder-Constitutioneel-eczeem-24-03-2008.pdf.