Kiest u voor begraven?

Wat zijn uw wensen voor uw uitvaart? Het blijft een onderwerp waar we het niet graag over hebben. Het taboe om er wèl over te spreken met bijvoorbeeld uw kinderen en/of een uitvaartverzorger is minder groot dan voorheen. Wat zijn uw wensen t.a.v. begraven of cremeren. Wilt u misschien een speciale kist? Heeft u een specifieke kleur lipstick of een favoriete outfit die u wilt dragen tijdens de opbaring. Of heeft u juist lievelingsbloemen welke u graag rondom de kist wenst tijdens het afscheid. Wilt u een condoleance, met wel of geen open kist? Het advies is om uw (on-)uitgesproken wensen vast te leggen.

Wanneer u of uw nabestaanden kiezen voor een begrafenis, dan is het goed om vooraf kennis te nemen over een aantal belangrijke zaken. In Nederland kennen we volgens de Wet op de lijkbezorging (Wlb) twee soorten graven: particuliere graven en algemene graven. Niet iedere begraafplaats en uitvaartondernemer hanteert deze termen conform de wetgeving. Zo worden particuliere graven ook nog wel koopgraven, familiegraven of eigen graven genoemd. En algemene graven heten nog vaak huurgraven of gemeente(-lijke) graven. Veel verschillende termen dus, wat het er niet duidelijker op maakt vandaar deze uitleg.

Het verschil tussen een particulier en een algemeen graf is een beetje te vergelijken met een eigen auto en een leaseauto in de autodealerwereld.

Gemeentelijke begraafplaats Ede

Algemeen graf

U´least´als het ware een ruimte in een algemeen graf. De zeggenschap over deze graflocatie blijft bij de eigenaar/beheerder van de begraafplaats. Die bepaalt ook wie er in het graf worden begraven, op volgorde van afscheid, en voor hoe lang. Op een algemeen graf waarin personen – die geen band met elkaar hebben – worden begraven, kunnen dus ook meerdere gedenktekens komen te staan. Uw nabestaanden zijn in dit geval dan ook geen rechthebbende, maar belanghebbende. De wettelijke termijn van grafrust is in Nederland tien jaar. Dit betekent dat iemand die begraven wordt, sowieso tien jaar begraven moet blijven. Dit is een verplichte minimum termijn. Na tien jaar of welke andere langere termijn voor de begraafplaats is vastgesteld, kán de beheerder besluiten dat dit graf wordt geruimd. Deze termijn is meestal niet te verlengen.

Het meest gehoorde argument om voor een algemeen graf te kiezen is het tarief. Toch spelen bij het maken van de keuze voor de grafsoort ook andere vragen en overwegingen mee: Wat is voor u en/of uw nabestaanden belangrijk of gewenst? Verwachten zij dat ze vaak op grafbezoek zullen gaan? Wilt u dat uw partner later in hetzelfde graf bij begraven kan worden? Wilt u dat uw nabestaanden bepalen hoelang uw graf in stand wordt gehouden?

Particulier graf

Een particulier graf wordt gekocht, is vaak de gedachte. Maar het is net iets anders, namelijk een nabestaande koopt het recht op een graflocatie en is hiermee de rechthebbende volgens de wet. We noemen dit het grafrecht. De grond blijft van de eigenaar van de begraafplaats, maar de rechthebbende bepaalt voor een belangrijk deel wat er met dit specifieke deel van de begraafplaats gebeurt. Bijvoorbeeld wie er in het graf begraven mogen worden (of wie niet) en hoelang het grafrecht blijft bestaan. Ook bepaalt de rechthebbende wat er òp het graf komt te staan. De begraafplaatsbeheerder luistert naar de rechthebbende en niet naar andere familieleden of betrokkenen c.q. belanghebbenden. Voorwaarde is wel dat de wensen binnen de regels van de wet én binnen de aanvullende regels van de verordening of het reglement van de begraafplaats dienen te vallen.
Het is altijd mogelijk om de grafrechten te verlengen na het verstrijken van de vooraf bepaalde periode. De beheerder kan de graflocatie niet eerder overnemen, dan dat de rechthebbende afziet van verlengen van het grafrecht. Deze grafrechten zijn dus goed geborgd. Sowieso wordt de termijn verlengd als er opnieuw in het graf wordt begraven.

Gedenkboom

Eeuwigdurende grafrust

De termen grafrecht en grafrust worden veelvuldig door elkaar heen genoemd. Naast grafrecht voor onbepaalde tijd en eeuwigdurend. Grafrust is de periode dat stoffelijke resten niet geruimd mogen worden. Een grafrecht voor onbepaalde tijd beoogt grafrust te garanderen zonder vooraf vastgestelde einddatum. Het begrip eeuwigdurende grafrust komt in de Wlb niet voor. We kunnen er geen juridische definitie van geven, maar er wordt meestal mee bedoeld dat er een grafrecht zou bestaan dat voor altijd zou moeten duren. Daarmee is het begrip “eeuwigdurend” echter nog niet gedefinieerd. Om deze eeuwigdurende belofte toch waar te kunnen maken gelden op natuurbegraafplaatsen collectieve kwalitatieve verplichtingen, die door een notaris zijn ingeschreven in de openbare registers van het Kadaster. De verplichtingen vormen een juridische borging die ervoor zorgen dat iedere (opvolgende) eigenaar van de begraafplaats de eeuwigdurende grafrust op die plaats moet waarborgen. Iedereen die een plek op die begraafplaats in de natuur heeft gereserveerd, behoudt dus het recht om in het natuurgebied begraven te worden, of te blijven.

Vaak wordt op begraafplaatsen een uitsluitend grafrecht voor onbepaalde tijd gebruikt om eeuwigdurende grafrust vorm te geven. Een voorwaarde daarbij is dat geregeld moet zijn dat er altijd een rechthebbende op het graf is. Daarmee wordt het eeuwigdurende karakter een afspraak tussen de houder van de begraafplaats en de rechthebbende van het graf. Bij afwezigheid van een rechthebbende kan het grafrecht alsnog vervallen worden verklaard. Grafrechten zijn echter overdraagbaar, zodat ze in de familie kunnen blijven als de vorige rechthebbende bijvoorbeeld zelf ook komt te overlijden.

Grafmonument

Er gaat dikwijls enige tijd overheen, voordat nabestaanden toe zijn aan het uitkiezen van een grafmonument. Het grafmonument is een blijvende herinnering aan de overledene en de vorm, tekst, stijl, grootte en het materiaal dient ‘goed aan te sluiten’ bij de persoonlijkheid en wensen van de overledene. Ook het budget speelt mee bij de keuze en eventueel de specifieke regels en voorschriften van de begraafplaats voor een monument. Natuurbegraafplaatsen willen een duurzame vorm. Sommige begraafplaatsen geven de voorkeur aan uniformiteit qua materiaal en bij weer anderen zijn maximale afmetingen opgenomen in de huisregels. Het advies is om altijd vóóraf in gesprek te gaan met de beheerder, zodat u tijdens of na de plaatsing van het monument niet voor vervelende verrassingen komt te staan.

Esther Kooistra

Consulent bij de Landelijke Organisatie van Begraafplaats (LOB)
www.begraafplaats.nl