Naar de Wodanseiken van Wolfheze

Het bankje tussen de machtige Wodanseiken bij Wolfheze is een echte herfstplek plek waar je makkelijk wegdroomt over vroegere struikrovers of feeën uit een sprookjesbos. Een ideale plek voor een pauze tijdens de rondwandeling die boswachter Herman Veerbeek heeft uitgezet.

“Deze plek trekt al eeuwenlang roman-tici”, vertelt boswachter Herman. Schilders van de Oosterbeekse School bijvoorbeeld, legden hier tussen 1840-1870 de schoonheid van het landschap vast. Kunstschilder Johannes Warnardus Bilders was de spil van deze groep. Hij nodigde jarenlang bevriende schilders uit om deze bosrijke omgeving met zijn sprengen, stuwwallen en zandwegen op het doek te zetten. Ze namen de kijker als het ware mee de natuur in.

Om de aantrekkingskracht van Wolfheze nog te vergroten, gaf Bilders bijzondere plekken een markante naam, zoals de ‘Wodanseiken’ en de ‘Duizendjarige Den’. De destijds al dikke eiken staan er nog fier bij, al beginnen bij sommige exemplaren de jaren toch te tellen. Herman verwacht dat ze nog heel wat generaties meegaan, ook in hun aftakelingsfase. Hij wijst op een eikenstronk die rijkelijk met varens is begroeid. “Die is in 1936 gekapt, maar de stronk is nog altijd keihard.”

Heel anders is dat bij de Duizendjarige Den, een andere oogappel van de schilders. Deze woudreus stortte elf jaar geleden ter aarde en het zachte hout is een dankbare groeiplaats voor bomen, varens, zwammen en mossen. Nog even en de gigant van weleer is uit het zicht onttrokken. Zijn exacte ouderdom neemt de den mee de bodem in. “Die valt niet meer te achterhalen. Publicaties lopen uiteen van 250 tot 417 jaar.”

Zo herbergt de bodem van Wolfheze wel meer geheimen voor de argeloze wandelaar. Onderweg passeren we haast ongemerkt verschillende graf-heuvels, verborgen raatakkertjes en het verdwenen kerkdorp Wolfheze. Plekken waar mensen vroeger ploegden en ploeterden, maar waar de natuur nu weer de baas is. Zichtbaar zijn nog wel de talrijke gegraven sprengen die ooit water vervoerden. Over de opgeworpen oeverwallen lopen nu veel wandelpaden. Zo kronkel je door Wolfheze van hoog naar laag, langs de Heelsumse beek, om verderop bij de Wodanseiken even te mijmeren over de sprookjesachtige natuur die de schilders op het doek vereeuwigden.

1. Treinstation Wolfheze, start- en eindpunt van de wandelroute. De vroegere landgoedeigenaar stelde rond 1845 grond beschikbaar voor aanleg van de Rhijnspoorweg. In ruil daarvoor kreeg hij zijn eigen halte.
2. De hoogstgelegen sprengkop van Wolfheze. Vanaf circa 1600 werden hier sprengen gegraven om de vele papiermolens in het gebied van water te voorzien. Door waterwinning en bebossing staan de waterlopen al decennia droog.
3. De grootste en oudste grove den van Wolfheze, een waardige opvolger van de Duizendjarige Den die in 2006 omviel.
4. Deze herfstige wirwar van planten, bomen en zwammen laat zien hoe snel de duizendjarige den wordt opgenomen in de kringloop van het bos. Rondom staan diverse nakomelingen van de gevallen reus.
5. De prachtige Wolfhezer heide, een archeologisch rijksmonument boordevol sporen uit het verleden. Meest recente ontdekking zijn raatakkertjes uit de prehistorie, waarvan de contouren aan de hand van satellietbeelden zijn ontdekt.
6. Slingerpaadjes en bruggetjes leiden je langs en over de Heelsumse beek, een 400 jaar oude sprengenbeek op de grens van de Veluwse stuwwal en de uiterwaarden. Verschillende landschappen komen hier bijeen, zoals moerassige oeverlanden, oude bossen en heide met jeneverbesstruwelen.
7. De heuvel met berk is de Koningsheuvel, de grootste grafheuvel van Wolfheze, De naam verwijst naar de rijke grafuitrusting die hier is gevonden, waaronder een klokbeker, dolk en stenen polsbeschermer van en boogschutter.
8. De knoestige Wodanseiken zijn tussen de 450 en 500 jaar oud. Ze stonden vroeger aan een kabbelend beekje in een open landschap. Een plaatje voor ware romantici.
9. Hier lag vroeger het kerkdorp Wolfheze, een boerengehucht dat in 1585 door Spaanse troepen werd verwoest. De gevluchte bewoners kwamen niet meer terug. Pas in de 19e eeuw werden fundamenten van het kerkje gevonden.
10. Het ecoduct Wolfhezerheide kwam in 2011 gereed en verbindt de Wolf-hezerheide met de Doorwerthse heide. Het is er niet alleen voor dieren, maar ook voor wandelaars.

Tips van de boswachter

• Museum Veluwezoom, met schilderijen van de Oosterbeekse school, gevestigd in kasteel Doorwerth. Info: museumveluwezoom.nl
• Kröller-Müller Museum
• Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem
• Airborne museum Oosterbeek
• Steden Arnhem en Nijmegen

Eindeloze Veluwetocht

Boswachter Herman Veerbeek organiseert driedaagse wandeltochten door Wolfheze, Planken Wambuis, Deelerwoud en Nationaal Park Veluwezoom. Interesse in zo’n ‘Eindeloze Veluwetocht’ (mei t/m aug 2018)? Mail naar: h.veerbeek@natuurmonumenten.nl