Ouder worden en verzakkingsklachten

Liesbeth Westerik, Heidi Moossdorff en Nienke de Vries

Veertig procent van de vrouwen ouder dan 40 jaar heeft een verzakking. Niet iedere vrouw met een verzakking heeft hier ook klachten van. Een verzakking betekent dat de blaas, de baarmoeder of de endeldarm niet meer op hun plaats in de onderbuik blijven liggen maar via de vagina naar beneden glijden (afbeelding 1, de plaats van de blaas, baarmoeder en endeldarm. Afbeelding 2, verzakking van de blaas, baarmoeder en endeldarm).

De blaas, de baarmoeder en de endeldarm zijn met o.a. stevige bindweefsel banden aan het bekken bevestigd en worden ondersteund door de bekkenbodemspieren. De meeste verzakkingen komen voor bij vrouwen die kinderen hebben gebaard. Tijdens een bevalling worden de bekkenbodemspieren en het bindweefsel erg opgerekt. Dit hoeft op jongere leeftijd geen klachten te geven doordat men goed kan compenseren. In de overgang gaat de kwaliteit van het bindweefsel en de spieren echter achteruit en neemt de kans op een verzakking toe. Ook veel persen op de ontlasting of het veel uitvoeren van zwaar lichamelijk werk vergroot de kans op een verzakking.

Een verzakking is niet gevaarlijk maar kan wel klachten geven. Veel vrouwen melden een zwaar gevoel in de onderbuik en in de rug. Men kan ook een balgevoel hebben en letterlijk een bal(letje) in de vagina voelen. Afhankelijk van de plaats van de verzakking kunnen plas- en / of ontlastingsproblemen ontstaan. Een verzakking van de blaas kan leiden tot verschillende plasklachten. Zo kan er urineverlies ontstaan maar ook kan het moeilijk zijn de blaas leeg te plassen. Soms wordt de blaas overactief; de blaas geeft dan vaak en heftig een signaal om te plassen.
Een verzakking van de baarmoeder kan zowel plas- als ontlastingsproblemen geven. Wanneer de darm verzakt is, ontstaan meestal ontlastingsproblemen. Vaak zakt de ontlasting in het verzakte deel van de darm waardoor er moeilijk geloosd kan worden en er een dranggevoel kan blijven. Als men gaat bewegen, bijvoorbeeld bukt, kan de ontlasting alsnog richting de anus verplaatst worden en alsnog worden verloren. Een verzakking kan ook seksuele klachten geven doordat de vagina wordt afgesloten.

Wanneer men hinder ervaart van een verzakking is het belangrijk dat deze goed in kaart gebracht wordt. Er zijn meerdere behandelmogelijkheden. De bekkenfysiotherapeut kan helpen bij het verbeteren van de werking van de bekkenbodemspieren zodat de organen beter ondersteund worden. Zij geeft ook adviezen over het uitvoeren van zware activiteiten en toiletgedrag bij plas- en ontlastingsklachten. Bekkenfysiotherapie wordt in de richtlijn van de gynaecologen als eerste behandeloptie gegeven. Een andere optie is een pessarium, ofwel een ring. Een ring is niet ouderwets en voor veel vrouwen een prima mogelijkheid om de verzakte organen te ondersteunen. Een ring kan worden aangemeten door de huisarts of de gynaecoloog. Wanneer bekkenfysiotherapie, al dan niet in combinatie met een ring, niet helpt, kan de gynaecoloog overwegen de verzakking met een operatie te corrigeren. Samen met de patiënt wordt dan gekeken op welke manier de verzakking het beste geopereerd kan worden. Ook voor en na een operatie is bekkenfysiotherapie belangrijk om de belasting weer verantwoord op te bouwen en de conditie van de bekkenbodemspieren te behouden.

Voor meer informatie over bekkenfysiotherapie: www.nvfb.nl en www.defysiotherapeut.com.