Tijd voor de 10-deWeek van de Smaak

In de eerste week van oktober is het zover, dan viert Nederland alweer voor de tiende keer de Week van de Smaak. Een feestelijke themaweek rond eten dat met zorg, het liefst ambachtelijk en op een duurzame manier is geproduceerd. Met daarbij speciale aandacht voor eten uit de eigen regio. De ‘lekkerste week van het jaar’ zag het licht in 2007 en introduceerde een jaar later de campagne ‘De Mooie Maaltijd’, om meer aandacht los te maken voor het belang van gezond, lekker en gezellig eten in de zorg.

De kloof met de op dat moment dominerende vormen van maaltijdvoorziening in de zorg was groot. De beweging in met name zorginstellingen was overwegend richting het sluiten van de eigen keukens en het betrekken van maaltijden uit ‘centrale keukens’. Daar werden deze grootschalig bereid met ‘anonieme producten’; vaak al voorbewerkte producten waarvan de herkomst voor de koks en de maaltijdgebruiker onbekend was. Deze ‘ontkoppelde keukens’ werden gezien als hèt antwoord op de vraag hoe het onderdeel ‘maaltijden in de zorg’ zo efficiënt en goedkoop mogelijk ingevuld konden worden. De maaltijd als sluitpost op de begroting…

Topingrediënten:
smaak en aandacht

Sinds 2008 diende zich een geleidelijk aan kracht winnende tegenstroom aan in de maaltijdzorg. Mede door initiatieven als de landelijke Mooie Maaltijd werd het voor veel betrokkenen in ziekenhuizen en zorginstellingen steeds duidelijker dat de maaltijd een cruciaal onderdeel is, of zou moeten zijn, van de te bieden zorg. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd onderstrepen dat een smakelijke maaltijd, bereid met goede ingrediënten en opgediend in een fijne sfeer, bijdraagt aan zaken als de reductie van ondervoeding, het terugdringen van bepaald medicijngebruik en een groter gevoel van welbevinden.

De laatste paar jaar heeft De Mooie Maaltijd campagne haar focus verbreed. Als gevolg van het overheidsbeleid groeit het aantal senioren dat tot op hoge leeftijd thuis blijft wonen. Binnen deze groep is ondervoeding een veel voorkomend gegeven. Veel alleenstaande ouderen eten zelden of nooit meer een verse maaltijd; om verschillende redenen verlaten zij zich dagelijks op de magnetronmaaltijd uit de supermarkt of de kant-en-klare maaltijden van verschillende ‘Tafeltje-Dekje’-achtige aanbieders. En ook als er door laatstgenoemden wordt gestreefd naar aan een zo smakelijk mogelijk aanbod, vroeger of later blijken ze toch steeds minder aantrekkelijk gevonden te worden.

Een ander algemeen bekend feit is dat een groot aantal thuiswonende ouderen zich regelmatig eenzaam voelt. De kinderen hebben het druk of wonen ver weg, de vriendenkring wordt kleiner, of er zijn bijvoorbeeld lichamelijke ongemakken waardoor men steeds minder vaak dingen buitenshuis onderneemt. Een flink aantal ouderen raakt zo langzaamaan terecht in een sociaal isolement. De Mooie Maaltijd, inmiddels een zelfstandige stichting, organiseert en stimuleert activiteiten die ‘in één klap’ een positieve draai geven aan deze twee problemen.

Eetplezier

De mensen achter De Mooie Maaltijd geloven in het belang en de waarde van het in gezelschap kunnen genieten van een echt smaakvolle maaltijd. Deze combinatie van ‘lekker én gezellig’ draagt er op een fijne, niet-medische manier aan bij dat ouderen beter en natuurlijk met meer plezier gaan eten. Dat eetplezier is een niet snel te overschatten bonus, op het moment dat het dagelijkse leven door allerlei omstandigheden steeds iets minder afwisselend en ondernemend wordt.

Een sprekend voorbeeld van een door De Mooie Maaltijd opgezette activiteit is het project SamSam Amsterdam. Alweer een paar jaar geleden werden dankzij de enthousiaste inzet van zeker honderd vrijwilligers in Amsterdam op één dag op circa dertig locaties verspreid door de stad duizend alleenwonende ouderen onthaald op een ter plekke voor hen bereide ‘mooie maaltijd’. Zij werden ‘gevonden’ met de hulp van de gemeente, verschillende maatschappelijke organisaties, en bijvoorbeeld een grote woningcorporatie.

Het succes van SamSam Amsterdam zat hem in de eerder al genoemde combinatie van een smaakvolle maaltijd, die in een fijne ambiance werd genoten. Aldus één van de deelnemers: ‘Het eten was heerlijk, maar wat vooral zo opviel was hoe lief en hartelijk de vrijwilligers waren. De zorg waarmee het eten werd opgediend, de tafels zo netjes gedekt; zo anders dan het er vaak aan toe gaat. Geweldig ook dat zoveel jongere mensen hun vrije middag opofferen om dit voor ons mogelijk te maken. Een feest was het.’ (mevrouw Frouwka van Ammelrooy, 85 jaar).

In een ander project, ter ere van de 7de Week van de Smaak, kwam een mooie samenwerking tot stand tussen Brede Scholen, buitenschoolse opvang en ouderenorganisaties, ondersteund door een groothandel in biologische producten. Kinderen bereidden daarbij in hun schoolrestaurant onder deskundige leiding een heerlijke maaltijd voor ouderen uit hun buurt. Het recept voor deze maaltijd vond bovendien zijn weg naar een speciale ‘Mooie Maaltijd’-tas die mensen tijdens de Week van de Smaak in de supermarkt konden kopen, compleet met alle ingrediënten. Het idee daarachter: trakteer tijdens de Week van de Smaak iemand in de buurt voor wie zelf koken niet meer zo vanzelfsprekend is en geniet daar dan, als het even kan, samen van. Zowel de schoolactiviteit als de Mooie Maaltijdtas sloegen aan en zorgden voor een aantal memorabele momenten.

Eten uit de eigen (achter-)tuin

Met de 10-de Week van de Smaak is er opnieuw een kapstok gecreëerd waar mooie activiteiten zoals de bovenstaande aan opgehangen kunnen worden. Het aanbod van verse groenten, fruit en peulvruchten is op zijn overvloedigst aan het begin van de herfst. Precies de periode waarin we de Week van de Smaak vieren. Daarom staat deze dit jaar in het teken van ‘Eten uit je (eigen) achtertuin’. Dit kan letterlijk worden genomen, maar is ook in meer overdrachtelijke zin op te vatten als eten uit je eigen streek, of een maaltijd die is bereid met ingrediënten die rechtstreeks bij de boer zijn gekocht. Ook de eieren van de kippen, en het vlees van het varken dat heeft gescharreld bij een boer in de buurt passen bij het thema.

Activiteiten die worden georganiseerd, of dat nu door zorginstellingen, ziekenhuizen, maatschappelijke organisaties of particulieren is, kunnen worden aangemeld bij www.weekvandesmaak.nl Ze komen dan terecht in de speciale activiteitenagenda.
Tip: veel inspiratie voor recepten om seizoensgebonden te koken vindt u in het kookboek van eigen erf.

Door: Lasca ten Kate
Kijk ook eens bij: www.mooiemaaltijd.nl voor meer informatie over deze campagne.