Tips voor een betere nachtrust
Mensen met dementie kunnen makkelijk slaapproblemen krijgen, net als gezonde ouderen zonder geheugenproblemen. Lees in dit overzichtsartikel hoe dat komt en wat eraan te doen is. Veel tips zijn van toepassing op alle mensen, ook jongeren.
Slechter slapen door leeftijd en door dementie
Bij het ouder worden, verandert het slapen: vanaf 45 wordt een mens vaak wel een keer of wat wakker. En bij dementie komt daar bij dat de biologische klok in de hersenen – die slapen en waken aanstuurt – makkelijk ontregeld raakt. Mensen met dementie kunnen daardoor de neiging krijgen om overdag hazenslaapjes te doen en ’s nachts juist in de weer te gaan.
Medicatie
Slaappillen zijn in de regel geen goede oplossing: de kwaliteit van de slaap is minder en op den duur werken ze niet meer goed. Daarnaast kunnen ze overdag voor versuffing zorgen. Ouderen zijn daar extra gevoelig voor, waardoor slaapmiddelen bij hen tot verhoogd valrisico leiden. Jaarlijks worden 7.000 ouderen in het ziekenhuis ogenomen vanwege een ernstige val, en slaapmedicatie is daarbij de belangrijkste oorzaak.
Melatoninepillen hebben het imago onschuldig te zijn. Melatonine is immers een natuurlijk slaaphormoon. Maar toch zijn ook melatoninepillen niet ongevaarlijk, zo waarschuwen wetenschappers.
Melatoninepillen kunnen helpen om het slaapritme te beïnvloeden. Niet om beter te slapen. Bij onjuist gebruik kunnen melatoninepillen een averechts effect hebben. Bij ouderen kunnen ze bovendien verhoogd valrisico geven. De dosering en het tijdstip van inname luisteren nauw en dat kan het best onder doktersbegeleiding.
Gelukkig zijn er tal van veilige gezonde alternatieven!
Wat kun je doen voor een gezonde slaap?
Er is niet één ding dat je kunt doen voor een goede nachtrust: het gaat om een hele set. Het komt erop neer dat je ervoor zorgt dat je:
1. tegen bedtijd moe bent, en ontspannen genoeg om te kunnen slapen;
2. ’s nachts niet onnodig wakker (gehouden) wordt door stress of ongemak.
Aandachtspunten voor overdag
– Zorg voor voldoende activiteiten, afgewisseld met rustmomenten.
– Een dutje tussen de middag is prima, maar voorkom suffen en slapen overdag.
– Zorg voor voldoende daglicht, dat remt overdag de aanmaak van het slaaphormoon (melatonine). Daglicht is bovendien belangrijk voor een goede stemming. Maak elke dag een wandeling in de buitenlucht. En zet de tafel of fauteuil vlak bij het raam. Als extra ondersteuning zijn er speciale daglichtlampen.
– Wees voorzichtig met cafeïne. Niet iedereen is er even gevoelig voor, maar cafeïne is een licht stimulerende stof. Neem het zekere voor het onzekere en drink na 14:00 uur alleen nog cafeïnevrije dranken.
Aandachtspunten voor de avond
– Wees actief, maar voorkom drukte en stress.
– Zorg ervoor dat je in de nacht niet wakker kunt worden door een lege maag of een volle blaas; wees dus matig met drinken en neem vlak voor het slapen gaan wel nog wat goede calorieën zoals fruit of noten.
– Voorkom wakker worden door pijn. Mensen met dementie kunnen pijn vaak zelf niet meer goed aangeven, belangrijk dus dat anderen daar alert op zijn. Om te zien of er sprake is van pijn, kun je in overleg met de huisarts eens kijken of iemand beter slaapt na veilige pijnmedicatie.
– Zorg voor vaste bedtijden. Iedereen heeft eigen voorkeurstijden, sluit daarbij aan en houdt die vast.
– Vaste gewoontes rond het naar bed gaan helpen om makkelijker in te slapen.
Aandachtspunten voor de nacht
• Zorg voor voldoende comfort: is de breedte van het bed goed? En de hardheid van het matras? Mensen hebben verschillende voorkeuren.
• Voel je je veilig in bed? Voelt het misschien beter als één bedkant tegen de muur staat? Is de vrije kant dan de uitstapkant die je gewend bent?
• Voel je je voldoende geborgen in bed? Misschien fijn om tegen een groot kussen aan te liggen? Of graag een zwaardere deken?
• Is de temperatuur van de slaapkamer en het bed goed? Misschien graag meer frisse lucht?
• Is de kamer donker genoeg of moet er juist een lampje aan?
• Is de kamer stil genoeg, of vind je juist geluid of een muziekje prettig?
• Wakker worden en de slaap niet kunnen hervatten? Dan is het vaak goed om even op te staan. Dat geldt voor iedereen: als je er even uit bent geweest is het vaak lekker om daarna weer naar je bed terug te gaan en de slaap te hervatten. Voor mensen met dementie is het wel belangrijk dat iemand anders even aandacht geeft. In sommige verpleeghuizen doen de zorgmedewerkers in de nachtdienst soms hun pyjama of ochtendjas aan, om bewoners die wakker worden op een natuurlijke manier te laten zien dat het nacht is.
Tot slot is het belangrijk om reëel te zijn over de lengte van de slaap. Een nacht van 8 uur is voor de meeste ouderen al echt lang!
Meer weten?
Lees de artikelen op onze website, onder trefwoord ‘nacht’: https://www.innovatiekringdementie.nl/
IDé – Innovatiekring Dementie zet zich in voor de levenskwaliteit van mensen met dementie
