Vijf vragen over slimme technologie voor senioren

Hoe kunnen we als samenleving inspelen op de behoefte van senioren om zo prettig en gezond mogelijk oud te worden? Een deel van het antwoord ligt in slimme technologie. Rik Wisselink, programmamanager van het ZonMw-programma Active & Assisted Living, beantwoordt vijf vragen over slimme technologie voor senioren.

Hoe kan technologie bijdragen aan gezond ouder worden?

‘Technologie kan op allerlei manieren bijdragen aan gezond ouder worden. Ik zie gezondheid dan trouwens wel veel breder dan alleen het lichamelijke. Technologie helpt je de dingen te blijven doen die voor jou van waarde zijn. Daar hoort fysieke gezondheid zeker bij, maar juist aan het sociale aspect kan technologie veel bijdragen. Slimme technologie maakt het veel makkelijker om met je naasten in contact te blijven. Ook als je door bijvoorbeeld cognitieve problemen niet meer goed overweg kunt met communicatiemiddelen. Technologie maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat iemand op afstand een telefoon voor jou kan opnemen als je dat zelf niet meer kan. Zo kun je gedurende de dag steeds weer een paar korte contactmomenten hebben met de mensen die voor jou vertrouwd zijn.’

Wat vinden ouderen van technologie?

‘Het is een groot misverstand dat senioren niets met technologie zouden willen of kunnen. Ze zullen misschien niet in hun slaapzak voor de winkel gaan liggen om als eerste een nieuwe gadget te hebben. Soms is er wat koudwatervrees. Maar als senioren goed zijn meegenomen in de ontwikkeling van technologie en ook goed uitgelegd krijgen hoe je een bepaalde functionaliteit gebruikt, willen ze er vaak niet meer vanaf. Zeker als mensen merken dat het werkt en ze er baat bij hebben.’

‘Het programma Active & Assisted Living (AAL) heeft laten zien dat senioren in heel Europa willen participeren in ontwikkeltrajecten waarin ze zelf ook invloed hebben op het ontwerp. Dat maakt ze vaak extra enthousiast. Het zijn eerder sommige professionals die moeite hebben met technologie. Dat is ook niet vreemd als je bedenkt dat het inzetten van digitale oplossingen om een andere manier van werken vraagt. Maar als je professionals hierin goed ondersteunt, gaan ze ervaren dat technologie het contact met ouderen kan verdiepen.’

‘Er zijn veel technologische oplossingen die met een kleine aanpassing geschikt zijn voor meerdere groepen mensen. Kijk dus altijd waar je breder kunt gaan, dan vergroot je ook je kansen voor opschaling.’

Wat is de belangrijkste les van 15 jaar technologie ontwikkelen binnen AAL?

‘Het is ondoenlijk om één les te noemen… Maar als ik voortbouw op de vorige vraag, zeg ik: je moet elke keer opnieuw je aannames durven bevragen. Vul niets voor een ander in en ga samen op ontdekkingsreis. En besef vooral ook dit: als je het proces open ingaat – en vooral ook samen aangaat – kom je vaak heel erg ver.’

Wat is de belangrijkste uitdaging voor de toekomst?

‘Het ingewikkeldst is om ervoor te zorgen dat al die mooie digitale oplossingen op grote schaal gebruikt worden in de praktijk. De drempels liggen deels in het feit dat mensen hun gedrag moeten veranderen om technologie te integreren in hun dagelijks leven of hun professionele praktijk. Gedragsverandering is een proces waar iedereen doorheen moet. Er is ook niet één aanpak.’

‘Daarnaast moeten de structuren veranderen en werkprocessen anders ingericht worden. Als je niet stopt met de oude manier van werken, blijven het oude en het nieuwe naast elkaar bestaan en levert de technologie weinig winst op. Dit alles kost veel tijd en lukt lang niet altijd echt goed. Daar komen ook de ingewikkelde financieringssystemen in de zorg en ondersteuning van ouderen bij. Er zijn daarin te weinig prikkels voor innovatie. Kortom: er is nog veel werk aan de winkel voor innovatieprogramma’s als AAL.’

Is technologie alleen relevant voor ouderen?

‘Nee, ik denk dat de meest relevante technologie voor ouderen júist niet alleen voor hen ontwikkeld is. Iets nieuws wordt sneller geaccepteerd als het niet stigmatiserend is, want we willen allemaal graag aangesproken worden op wat we nog wél kunnen. Technologie kan dan een mooi hulpmiddel zijn.’

‘De verbinding met andere sectoren – zoals de gehandicaptensector – ligt zeker voor de hand. Er zijn veel technologische oplossingen die met een kleine aanpassing geschikt zijn voor meerdere groepen mensen. Kijk dus altijd waar je breder kunt gaan, dan vergroot je ook je kansen voor opschaling. Dat is misschien wel een andere les uit 15 jaar AAL: denk breed en vooral ook buiten de kaders.’

Reisverhalen van zorgvernieuwers

Op 17 mei 2022 lanceerde het AAL-programma het digitale magazine ‘Slimme technologie voor senioren: op reis van idee naar oplossing’. Daarin vertellen 5 ervaren vernieuwers over hun vaak lange reis van idee naar oplossing. De geïnterviewden delen openhartig hun ervaringen, lessen, tips én hun bloopers. Lees het magazine op
www.zonmw.nl/reisverhalen

Meer weten?

Rik Wisselink: ‘Denk je bij het lezen van de verhalen in dit magazine: daar wil ik meer van weten? Of raak je geïnspireerd door een voorbeeld of en verhaal, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Wij kunnen je desgewenst ook in contact brengen met de ontwikkelaars in de publicatie. Heb je mooie ideeën hoe we vanuit ZonMw kunnen bijdragen aan een bredere implementatie en opschaling van slimme technologie voor ouderen? Klop dan zeker ook bij ons aan! Je kan mailen naar aal@zonmw.nl’

Tekst: Marc van Bijsterveldt. Fotografie: Max de Krijger, Sietske Raaijmakers