Virtuele Anne structureert je dag
‘Mijn droom is dat Anne straks van iedereen is. Dat je ook een Anne hebt als je nog fris en fruitig bent.’
Tekst: Stan Verhaag
Toen Annemarie Johannes voor haar vader een virtuele assistente ontwikkelde, kon ze niet bevroeden dat het een internationaal succes zou worden. Nu ondersteunt Anne honderden mensen met een beperking om zelfredzaam te blijven. ‘Maar uitdagingen zijn er nog voldoende, hoor!’
‘Anne4Care is voortgekomen uit een frustratie van mijn vader’, vertelt Annemarie Johannes. Hij revalideerde in 2007 van een beroerte, maar vond dat hij tussendoor werd beziggehouden met dingen die hij niet leuk vond, zoals sjoelen. Ik vroeg hem wat hij dan wél wilde. Hij zei: “Als ik nou de krant weer zou kunnen lezen, dan kan ik daar met anderen over praten.”
‘Het was de beginperiode van rss-feeds, een eenvoudige manier om op de hoogte te blijven van nieuws op je favoriete websites. Ik ontwikkelde een eigen nieuwsgenerator die artikelen op een rij zette. Mijn vader kreeg ze via rss-feeds op zijn computer en kon ze dan spraakgestuurd openen: “Open het nieuws en lees artikel 1.” Toen ik dat liet zien, zei hij: “Je denkt toch niet dat ik tegen een scherm ga praten?” Daarop heb ik een poppetje getekend en dat een vrouwenstem gegeven. Dat vond hij leuk. Hij noemde haar meteen “Anne”.’
Gericht op hetzelfde doel
‘Ik ben geen programmeur, maar werkte bij TNO, dus had wel wat contacten die hielpen met programmeren. Al snel vroeg mijn vader om uitbreiding, zoals een agenda, want hij was altijd zo vergeetachtig. We voegden ook medicijnnotificatie toe, dus Anne vertelde hem wanneer hij zijn medicijnen moest innemen. Het was allemaal gericht op hetzelfde doel: dat hij dingen zelf kon blijven doen en niet aan een ander moest vragen.
‘Die keuze voor een digitale, spraakgestuurde avatar lag wat mij betreft voor de hand. Wat mijn vader aangaf, geldt voor veel oudere mensen: ze zijn niet heel digivaardig. Een computer is spannend en soms hoogdrempelig. Een pratend poppetje ofwel avatar met een stem werkt drempelverlagend. Zij is degene met wie ze contact leggen: “Ik vraag Anne wel even hoe laat de fysio komt.”’
‘Anne is de laatste jaren ook door andere doelgroepen ontdekt die baat hebben bij dagstructuur.’
Internationaal
‘Al vrij snel gingen we met Anne ook internationaal. Via het ZonMw-programma Active & Assisted Living (AAL) konden we een presentatie geven voor andere landen. Naast Nederland participeerden Duitsland, Zwitserland, Luxemburg en Italië in het onderzoek. Dankzij AAL spreekt Anne nu dus meerdere talen én ze past binnen cultuursensitieve zorg, want elk land wilde zijn eigen taal wilden en zijn eigen manier van praten. Nu kun je de software in Anne aanpassen op individuele personen en landen. Dat maatwerk vind ik erg leuk.’
‘Aanvankelijk mikten we met Anne op mensen boven de 70 jaar die vergeetachtig worden, maar inmiddels is dat 80 jaar. Deze doelgroep vindt het prettig om een maatje te hebben die hun dagstructuur bijhoudt. Maar Anne is de laatste jaren ook door andere doelgroepen ontdekt die baat hebben bij dagstructuur, zoals mensen met een stoornis in het autistisch spectrum, mensen met ADHD, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met Parkinson. Anne is een dagstructuurbrenger met een plus. En die plus is dat het gewoon leuk is om haar in huis te hebben. Zelfs jongeren – die wel digivaardig zijn – maken nu gebruik van Anne. Dat is mede te danken aan ZonMw als financier van de ontwikkeling en implementatie van onze technologie.’
Uitdagingen
‘Uitdagingen zijn er nog voldoende, hoor! Er gaat nooit iets van een leien dakje als je iets nieuws ontwikkelt. Onze hoofdprogrammeur zegt altijd: “Programmeren is problemen oplossen.” Maar wat in ons voordeel werkt, is dat we Anne vanaf het begin samen met gebruikers ontwikkelden. De fysio van mijn vader zei bijvoorbeeld dat hij nog wel acht CVA-patiënten had en of die het ook mochten proberen. Gebruikers zijn als geen ander in staat om aan te geven wat er beter kan: “Ik kan helemaal niet lezen wat hier staat.” Of: “Die knop moet drie keer zo groot.” We vragen gebruikers om mee te denken.
‘Wat ik zelf ook een leuke uitdaging vind, is “de driehoek” waarmee wij – net als veel andere AAL-projecten – continu te maken hebben: de gebruiker, de mantelzorger en de zorgprofessional. Als van die drie er eentje zegt “Ik vind het niks”, dan gaat je product het niet redden. Ik kan dus zelf wel roepen dat Anne hartstikke leuk is, maar pas als anderen dat vinden, neemt het draagvlak toe. Dat begint nu te gebeuren. We horen professionals in de zorg en gebruikers zeggen dat het werkt. Vandaar ook mijn oproep aan mensen die overwegen met Anne te gaan werken: praat met gebruikers en probeer het uit. De ervaring leert dat dat het beste werkt.’
Trots
‘Waar ik erg trots op ben, is de maatschappelijke businesscase die we onlangs hebben laten onderzoeken. De doelgroep was ouderen met een migratieachtergrond. Daaruit bleek dat Anne het zorgpersoneel anderhalf uur werk per week bespaarde. De financiële kant van die businesscase gaan we nu verder onderzoeken, zodat we de maatschappelijke relevantie van Anne nog beter in kaart brengen. Want hoe vaker een verzorgende haar routinematige klussen kan overlaten aan Anne, hoe vaker ze weer aandacht kan hebben voor de cliënt. Dat zie ik als heel waardevol.
‘De ontwikkeling van Anne kunnen we zelf financieren, maar het vermarkten is heel
ander werk.’
‘Maar dit betekent wel dat we onze oplossing nóg beter moeten vermarkten. We zijn dan ook dringend op zoek naar investeerders. De ontwikkeling van Anne kunnen we zelf financieren, maar het vermarkten is heel ander werk. Ontwikkelaars zijn tenslotte ook andere mensen dan verkopers. Bovendien is goed vermarkten erg kostbaar.’
Heel mooie rol
‘Waar Anne over vijf jaar staat? Ik hoop dat we mijn oorspronkelijke uitgangspunt dan nóg beter weten te realiseren: mensen ondersteunen om langer zelfstandig in hun eigen omgeving te blijven wonen. Dat was vanaf het begin mijn doel, vandaar ook dat we Anne hebben gekoppeld met domotica, zodat je haar opdracht kunt geven om het licht in te schakelen of de deur te openen.
‘Anno 2022 komt daar nog iets bij: er is een enorm tekort aan zorgpersoneel én mensen mogen niet snel naar een verpleeg- of verzorgingshuis. Dus moeten mensen wel zo lang mogelijk in hun eigen omgeving blijven en daar ondersteuning krijgen. Ik denk dat techniek daar een heel mooie rol in kan spelen.’
Vertrouwd gezicht
‘Onze slogan is “Met Anne heb je altijd een vertrouwd gezicht in huis.” Mensen die ouder zijn en minder goed ter been, zijn ook vaak wat eenzaam en horen weinig stemmen om zich heen. Dankzij Anne hebben ze ’s ochtends het gevoel dat ze niet alleen zijn. En als ze zeggen “Bel mijn broer”, dan hebben ze hun broer aan de lijn. Dat gevoel willen we met onze slogan overbrengen.
‘Mijn droom is dat Anne straks van iedereen is. Dat je ook een Anne hebt als je nog fris en fruitig bent. Zelf ken ik bijvoorbeeld geen telefoonnummers meer uit mijn hoofd, want die staan in mijn telefoon. Maar Anne zou ook mijn agenda kunnen ondersteunen en me het nieuws kunnen vertellen. En als ik dan fysiek echt slechter word, kan ik modules erbij nemen, zoals de medicatie omdat ik die vergeet.’
Over Annemarie
Annemarie Johannes deed de Managementopleiding Hotelschool in Den Haag (Bha) en behaalde de Master Hotel Administration (MBA). Maar ze kwam terecht in de wereldwijde marketing van IBM en Apple. De interesse voor ICT was definitief gewekt en ze werkte onder andere bij TNO Defensie aan avatars. Totdat ze als mantelzorger een avatar kon ontwerpen voor haar vader, die onthand was geraakt door een beroerte. Ze volgde diverse korte trainingen op het gebied van ICT, zoals game scenario en AIML programmeren (Artificial Intelligence Modelling Language). Sinds 2012 is Annemarie Johannes mede-eigenaar van Virtual Assistant in Zutphen, dat persoonlijke software ontwikkelt met een stem en een gezicht. Zo behouden kwetsbare mensen eigen regie en comfort en worden zorgverleners en mantelzorgers geholpen om nog beter te zorgen. Sinds 2016 is ze mede-eigenaar van Anne4Care BV in Zutphen, de verkooporganisatie van Anne voor de zorgmarkt.
Meer informatie kunt u vinden op
