Zwaar weer op komst voor het IJsselmeer!

Dit jaar bestaat de IJsselmeervereniging 50 jaar. Een halve eeuw geleden zetten wij ons met succes in voor het tegenhouden van de inpoldering van de Markerwaard. Nu wordt het open landschap van het IJsselmeer bedreigd door windmolens, zonne- en natuureilanden en wellicht woningbouw. De IJsselmeervereniging is daarom relevanter dan ooit en wij volgen kritisch en creatief deze plannen
en laten onze stem horen waar het nodig is.

Het IJsselmeer is een prachtig, uniek, open landschap met een bijzondere natuur. De historie is eveneens uniek: ooit was het de zoute Zuiderzee en nu is ’t het zoete IJsselmeer.
De IJsselmeervereniging heeft een deel van de geschiedenis van dit gebied gemaakt en heeft daarbij vaak als waakhond een rol gespeeld. Een van de bekendste bijdragen is het tegenhouden van de inpoldering van de Markerwaard geweest, waardoor een uniek watergebied voor Nederland behouden bleef.

Pandemie van eilanden?

Na enkele decennia van betrekkelijke rust zijn vandaag de dag de bedreigingen voor het IJsselmeer helaas niet minder groot. De natuur en het landschap van het IJsselmeergebied staan voortdurend onder druk.

Ecologisch is het IJsselmeer heel kwetsbaar. Het is en blijft een onnatuurlijk systeem, ontstaan door de aanleg van de Afsluitdijk, de inpolderingen en het peilbeleid. Door de Afsluitdijk zijn de natuurlijke overgangen tussen zoet en zout water verdwenen en door de inpoldering kent het gebied te veel harde oevers met dijken.

Deze negatieve effecten worden nog eens versterkt door de compartimentering in het Markermeer, het IJsselmeer en de Randmeren. Door deze afsluitingen kunnen trekvissen bijvoorbeeld hun paaigebieden niet meer bereiken. In de compartimenten geldt bovendien een peilbeleid dat niet goed is voor de natuur; de lage en hoge peilen zijn er op de verkeerde momenten: hoog peil in de zomer en laag peil in de winter.

Het open landschap van het IJsselmeer-gebied wordt eveneens bedreigd door een dreigende pandemie van eilanden. Voor het oplossen van het energievraagstuk zijn al diverse windmolenparken in het IJsselmeer gebouwd en nu worden eilanden met zonnepanelen overwogen. Door een stevige politieke druk vanuit de Tweede Kamer is een studie opgepakt naar ‘zon op water’, met als mogelijke uitkomst zwermen zonneatollen in het IJsselmeer.

Uit de eerste recreatiestudie uit het 2050-project blijkt dat ook daar wordt gespeeld met het idee om eilandengroepen te ontwikkelen. Dat zou vooral goed zijn voor de kleine watersport. Lustig wordt gefantaseerd over eilanden die zowel goed zijn voor de natuur als voor de watersport en de energiewinning.

Dan is er nog het streven van Natuur-monumenten om de Marker Wadden uit te breiden van 1000 hectare nu naar 10.000 hectare in de (verre) toekomst met nieuwe eilanden. Het plotsklaps aanleggen van twee nieuwe eilanden, dat nu gaande is – nadat de minister eerst nog had gezegd daarmee te willen wachten tot na een goede evaluatie –, geeft aan hoe snel en zonder discussie dit kan gaan.

Nodige successen

De IJsselmeervereniging ziet wél de waarde van de natuur en het open landschap van het IJsselmeer! De afgelopen jaren hebben wij samen met bewoners en andere organisaties de nodige successen geboekt ter bescherming van dit landschap en de natuur.

De IJsselmeervereniging wil graag dat na de totstandkoming van de Visrivier in de Afsluitdijk de vismigratie tussen het IJsselmeer, het Markermeer de Randmeren en het achterland eveneens mogelijk wordt. Deze vismigratie zou gecombineerd moeten worden met bijvoorbeeld het ontwikkelen van achteroevers (wateropvang achter dijken) en ondiepe oeverzones. Worden deze eveneens gerealiseerd dan is dat een belangrijke stap vooruit in de verbetering van de ecologie in dit gebied. Voor diverse oevers langs het IJsselmeer, bij Friesland, Wieringermeer en Flevoland, worden hiervoor nu plannen gemaakt.

Samen met de bewoners van Oudemirdum en andere organisaties is het gelukt de plannen voor de zandwinning bij Oudemirdum (voorlopig) van tafel te krijgen. De IJsselmeervereniging is tegen zandwinning als enkelvoudige functie – dus alleen voor de bouw. In het IJsselmeergebied creëert dit diepe putten, die meestal nadelig zijn voor de natuur, en dit houdt het risico in dat het zoute grondwater omhoog komt. Wij zijn wel voor het maken van een plan voor de onderwaterwereld van het IJsselmeergebied, waarin misschien een positieve rol is weggelegd voor beperkte zandwinning.
Bij de Markermeerdijk houden wij, samen met bewoners en andere organisaties, de vinger aan de pols of bestuurders en uitvoerders zich aan hun beloften houden die zijn gemaakt bij de plannen van de versterking van de dijk.

Met enige regelmaat ondersteunen wij bewonersgroepen die verontrust zijn over plannen in hun omgeving. Zo hebben wij bewoners van Enkhuizen recent gesteund in hun pogingen het verloren gaan van een mooi buitendijks wandel- en verblijfsgebied te voorkomen. Helaas is het Enkhuizerzand toch door de gemeente verkwanseld voor de bouw van zomerhuizen en chalets. Wel hebben wij de schade kunnen beperken door de zaak aan de Raad van State voor te leggen.

Kritisch en creatief

In de afgelopen 50 jaar hebben wij als IJsselmeervereniging veel bereikt. Tijd voor tevreden achteroverleunen is er echter niet. Het IJsselmeergebied wordt continu bedreigd, nu vooral door plannen voor windparken, zonneparken op eilanden, goedbedoelde voorstellen voor eilanden ten behoeve van de natuur, zandwinning, parken met zomerhuisjes buitendijks en mogelijke uitbreiding van het stedelijk gebied van Almere en Amsterdam. De IJsselmeerverenging blijft kritisch en creatief deze processen volgen en gaat eventueel actief actievoeren. Zoals wij al 50 jaar lang doen.

Wilt u de IJsselmeervereniging steunen?

U kunt ons werk steunen voor dit unieke natuurgebied en open landschap door lid te worden van de IJsselmeervereniging voor slechts € 25,- per jaar. U ontvangt dan eenmaal per jaar de IJsselmeerberichten en regelmatig een elektronische nieuwsbrief. Als nieuw lid krijgt u eveneens het boek ‘IJsselmeergebied: Een ruimtelijk perspectief’ (364 p.) van prof. Frits Palmboom.

Het is ook mogelijk als vrijwilliger actief te worden bij onze vereniging, bijvoorbeeld als bestuurslid of als redacteur of fotograaf bij ons blad, de nieuwsbrief of de website. U kunt dan een mail sturen naar penningmeester@ijsselmeervereniging.nl of bellen met 06 50988506. Voor meer informatie: IJsselmeervereniging.nl.